Please wait a minute...
金属学报  2009, Vol. 45 Issue (1): 6-17    
  论文 本期目录 | 过刊浏览 |
结构陶瓷及其超塑性 II. 陶瓷材料的超塑性
宋玉泉;刘颖;徐进;管晓方
吉林大学超塑性与塑性研究所; 长春 130025
STRUCTURAL CERAMICS AND THEIR SUPERPLASTICITY  II. Superplasticity of Structural Ceramics
SONG Yuquan; LIU Ying; XU Jin; GUAN Xiaofang
Superplastic and Plastic Research Institute; Jilin University; Changchun 130025
引用本文:

宋玉泉 刘颖 徐进 管晓方. 结构陶瓷及其超塑性 II. 陶瓷材料的超塑性[J]. 金属学报, 2009, 45(1): 6-17.
, , , . STRUCTURAL CERAMICS AND THEIR SUPERPLASTICITY  II. Superplasticity of Structural Ceramics[J]. Acta Metall Sin, 2009, 45(1): 6-17.

全文: PDF(717 KB)  
摘要: 

得到广泛应用的结构陶瓷的另一特点是塑性差, 难以进行塑性加工. 因此对其超塑性的研究便成为国内外竞相研发的热点之一. 针对Y2O3部分稳定四方ZrO2(Y-TZP), Al2O3, Si3N4和SiC等结构陶瓷, 分别就其拉伸(压缩)宏观力学实验、微观物理机理、晶体结构和添加物对超塑变形的影响, 以及对其进行的力学测量结果和研究进展进行了综述.

关键词 结构陶瓷超塑性宏观规律微观机理研究进展力学测量    
Abstract

Other character of the structural ceramics is very low plasticity, resulting in especially hard to form complicate and large--scale parts. The research of the superplasticity of structural ceramics is one of the hotspots in the world. As examples, Y-TZP, Al2O3, Si3N4 and SiC were analyzed and the content emphasizes on tensile (compress) mechanical tests, microscopic mechanism and effects of crystal structure and additions on structural ceramics' superplastic deforming. In addition, its mechanical measurements and advanced research were also overviewed.

Key wordsstructural ceramics    superplasticity    macroscopic law    microscopic mechanism    advanced research    mechanical measurement
收稿日期: 2008-10-09     
ZTFLH: 

TQ174

 
基金资助:

国家自然科学基金项目50375064和吉林大学“985工程”项目资助

作者简介: 宋玉泉

[1] Song Y Q. Chin J Mech Eng, 2003; 39(10): 64(宋玉泉. 机械工程学报, 2003; 39(10): 64)
[2] Zhang K F, Chen G Q, Wang G F. J Inorg Mater, 2003; 18: 705
(张凯锋, 陈国清, 王国锋. 无机材料学报, 2003; 18: 705)
[3] Wakai F, Sakaguchi S, Kanayama K, Kato H, Onishi H. In: Bunk W, Hausner H, eds., Ceramic Materials and Components for Engines, Bad Honnef, Deutsche Keramische Gesellschaft, 1986: 315
[4] Nieh T G, McNally C M, Wadsworth J. Scr Metall, 1988; 22: 1297
[5] Owen D M, Chokshi A H. Acta Mater, 1998; 46: 667
[6] Berbon M Z, Langdon T G. Acta Mater, 1999; 47: 2485
[7] Charit I, Chokshi A H. Acta Mater, 2001; 49: 2239
[8] Jim´enez–Melendo M, Dominguez–Rodriguez A. Acta Mater, 2000; 48: 3201
[9] Morita K, Hiraga K. Acta Mater, 2002; 50: 1075
[10] Hu S L. Ordnance Mater Sci Eng, 1995; 18(2): 3
(胡士廉. 兵器材料科学与工程, 1995; 18(2): 3)
[11] Lange F F. J Mater Sci, 1982; 17: 240
[12] Rieth P H, Reed J S, Naumann A W. Am Ceram Soc Bull, 1976; 55: 717
[13] Jiang D L. Fine Ceramic Materials. Beijing: China Lo- gistics Publishing House, 2000: 48
(江东亮. 精细陶瓷材料. 北京: 中国物资出版社, 2000: 48)
[14] Chen D Q. China Ceram Ind, 1994; 1(2): 24
(陈达谦. 中国陶瓷工业, 1994; 1(2): 24)
[15] Wakai F, Sakaguchi S, Matsuno Y. Adv Ceram Mater, 1986; 1: 259
[16] Hermansson T, Dunlop G L. Int J High Technol Ceram, 1988; 4: 263
[17] Nieh T G, Wadsworth J. Scr Metall, 1990; 24: 763
[18] Nieh T G, Wadsworth J. Acta Metall Mater, 1990; 38: 1121
[19] Nieh T G, Yaney D L. Wadsworth J. Scr Metall, 1989; 23: 2007
[20] Schissler D J, Chokshi A H, Nieh T G, Wadsworth J. ActaMetall Mater, 1991; 39: 3227
[21] Tekeli S, Davies T J. Scr Mater, 1998; 39: 119
[22] Tekeli S, Davies T J. Mater Sci Eng, 2001; A297: 168
[23] Tekeli S. Mater Lett, 2002; 57: 715
[24] Sharif A A, Mecartney M L. Acta Mater, 2003; 51: 1633
[25] Kajihara K, Yoshizawa Y, Sakuma T. Acta Metall Mater, 1995; 43: 1235
[26] Lin Z R, Zhang Z Y, Han B Q, Dai Y, Xu J, Sheng X M, He X C, Qiu T. J Chin Ceram Soc, 1995; 23: 97
(林兆荣, 张中元, 韩秉强, 戴勇, 徐洁, 盛绪敏, 何旭初, 丘泰. 硅酸盐学报, 1995; 23: 97)
[27] Lin Z R, Xu J, Zhang Z Y, Tong G Q, Han B Q, Qiu T. J Nanjing Univ Aeronaut Astronaut, 1996; 28: 141
(林兆荣, 徐洁, 张中元, 童国权, 韩秉强, 丘泰. 南京航空航天大学学报, 1996; 28: 141)
[28] Tong G Q, Lin Z R. J Nanjing Univ Aeronaut Astronaut, 1996; 28: 187
(童国权, 林兆荣. 南京航空航天大学学报, 1996; 28: 187)
[29] Tong G Q, Lin Z R. Chin J Mater Res, 1998; 12: 144
(童国权, 林兆荣. 材料研究学报, 1998; 12: 144)
[30] Duclos R, Crampon J, Amana B. Acta Metall, 1989; 37: 877
[31] Xu J, Qiu T, Li Y Q, He X C, Sheng X M. J Nanjing Inst Chem Technol, 1994; 16(1): 27
(徐洁, 丘泰, 李远强, 何旭初, 盛绪敏. 南京化工学院学报, 1994; 16(1): 27)
[32] Ye J D, Chen K. J Inorg Mater, 1997; 12: 181
(叶建东, 陈楷. 无机材料学报, 1997; 12: 181)
[33] Motohashi Y, Sekigami T, Sugeno N V. J Mater Process Technol, 1997; 68: 229
[34] Shi J L, Zhu G Q, Lai T R. J Eur Ceram Soc, 1997; 17: 851
[35] Shi J L, Lu Z L, Gao J H, Zhu G Q, Li L, Lai T R. Acta Mater, 1998; 46: 1923
[36] Shi J L, Zhu G Q, Gao J H, Li L, Lu Z L, Lai T R. J Mater Res, 1998; 13: 2224
[37] Balasubramanian N, Langdon T G. Scr Mater, 2003; 48: 599
[38] Dominguez–Rodriguez A, Gutierrez–Mora F, Jimenez– Melendo M. Mater Sci Eng, 2001; A302: 154
[39] Morita K, Hiraga K. Scr Mater, 2003; 48: 1403
[40] Bravo–Le´on A, Jim´enez–Melendo M, Dom´?nguez– Rodr´?guez A, Chokshi A H. Scr Mater, 1996; 34: 1155
[41] Hines J A, Ikuhara Y, Chokshi A H, Sakuma T. Acta Mater, 1998; 46: 5557
[42] Yasuda K, Okamoto T, Shiota T, Matsuo Y. Mater Sci Eng, 2006; A418: 115
[43] Yoshizawa Y, Sakuma T. Acta Metall Mater, 1992; 40: 2943
[44] Yoshizawa Y, Sakuma T. Mater Sci Eng, 1994; A176: 447
[45] Cannon W R. In: Kingery W D, ed., Adv in Ceram, Vol.10, Columbus, OH: American Ceramic Society, 1984: 741
[46] Venkatachari K R, Raj R. J Am Ceram Soc, 1986; 69: 135
[47] Davies T J, Ogwu A A, Ridley N, Wang Z C. Acta Mater, 1996; 44: 2373
[48] Wang Z C, Davies T J, Ridley N, Ogwu A A. Acta Mater, 1996; 44: 4301
[49] Bataille A, Crampon J, Duclos R. Ceram Int, 1999; 25: 215
[50] Takigawa Y, Yoshizawa Y, Sakuma T. Ceram Int, 1998; 24: 61
[51] Okada K, Thavorniti P, Sakuma T. Mater Sci Forum, 1994; 170–172: 385
[52] Okada K, Sakuma T. J Am Ceram Soc, 1996; 79: 499
[53] Wakai F, Iga T, Nagano T. Nippon Seramikkusu Kyokai Gakujutsu Ronbunshi (J Ceram Soc Jpn), 1988; 96: 1206
(若井史博, 伊贺武雄, 永野孝幸. 日本セテシツケス协会学术论文志, 1988; 96: 1206)
[54] Nakano K, Suzuki T S, Hiraga K, Sakka Y. Scr Mater, 1998; 38: 33
[55] Hiraga K, NakanoK, Suzuki T S, Sakka Y. Scr Mater, 1998; 39: 1273
[56] Nieh T G, McNally C M, Wadsworth J. Scr Metall, 1989; 23: 457
[57] Pilling J, Payne J. Scr Metall Mater, 1995; 32: 1091
[58] Kim B N, Hiraga K, Morita K, Sakka Y. Nature, 2001; 413: 288
[59] Kim B N, Hiraga K, Morita K, Sakka Y, Yamada T. Scr Mater, 2002; 47: 775
[60] Kim B N, Hiraga K, Morita K, Sakka Y. Acta Mater, 2001; 49: 887
[61] Clarisse L, Bataille A, Pennec Y, Crampon J, Duclos R. Ceram Int, 1999; 25: 389
[62] Chokshi A H. J Mater Sci, 1990; 25: 3221
[63] Clarisse L, Baddi R, Bataille A, Crampon J, Duclos R, Vicens J. Acta Mater, 1997; 45: 3843
[64] Kim B N, Hiraga K, Sakka Y, Jang B K. Scr Mater, 2001; 45: 61
[65] Flacher O, Blandin J J, Plucknett K P, Caceres C H, Wilkinson D S. Mater Sci Eng, 1996; A219: 148
[66] Flacher O, Blandin J J, Dendievel R. Acta Mater, 1997; 45: 2851
[67] Ye J D, Chen K. J Inorg Mater, 1998; 13: 257 (叶建东, 陈楷. 无机材料学报, 1998; 13: 257)
[68] Lange F F, Diaz E S, Andersson C A. Am Ceram Soc Bull, 1979; 58: 845
[69] Carry C, Mocellin A. Mater Sci Res, 1984; 18: 391
[70] Kondo N, Wakai F, Nishioka T, Yamakawa A. J Mater Sci Lett, 1995; 14: 1369
[71] Rouxel T, Rossignol F, Besson J L, Goursat P. J Mater Res, 1997; 12: 480
[72] Burger P, Duclos R, Crampon J. Mater Sci Eng, 1997; A222: 175
[73] Burger P, Duclos R, Crampon J. J Am Ceram Soc, 1997; 80: 879
[74] Burger P, Duclos R, Crampon J. Key Eng Mater, 1997; 132–136: 555
[75] Zhan G D, Mitomo M, Xie R J, Kurashima K. Acta Mater, 2000; 48: 2373
[76] Zhan G D, Mitomo M, Nishimura T, Xie R J, Sakuma T, Ikuhara Y. J Am Ceram Soc, 2000; 83: 841
[77] Xie R J, Mitomo M, Zhan G D. Acta Mater, 2000; 48: 2049
[78] Zhan G D, Mitomo M, Xie R J, Kurashima K. J Mater Res, 2002; 17: 149
[79] Kondo N, Wakai F, Yamagiwa M, Nishioka T, Yamakawa A. Mater Sci Eng, 1996; A206: 45
[80] Kondo N, Sato E, Wakai F. J Am Ceram Soc, 1998; 81: 3221
[81] Zhan G D, Mitomo M, Ikuhara Y, Sakuma T. J Am Ceram Soc, 2000; 83: 3179
[82] Wakai F, Kodama Y, Sakaguchi S, Murayama N, Izaki K, Niihara K. Nature, 1990; 344: 421
[83] Besson J L, Mayne M, Bahloul–Hourlier D, Goursat P. J Eur Ceram Soc, 1998; 18: 1893
[84] Mayne M, Rouxel T, Bahloul–Hourlier D, Besson J L. J Eur Ceram Soc, 1998; 18: 1985
[85] Besson J L, Rouxel T, Goursat P. Scr Mater, 1998; 39: 1339
[86] Besson J L, Doucey B, Lucas S, Bahloul–Hourlier D, Goursat P. J Eur Ceram Soc, 2001; 21: 959
[87] Hwang S L, Chen I W. J Am Ceram Soc, 1994; 77: 2575
[88] Rosenflanz A, Chen I W. J Am Ceram Soc, 1997; 80: 1341
[89] Kondo N, Ohji T, Wakai F. J Ceram Soc Jpn, 1998; 106: 1040
(近藤直树, 大司达树, 若井史博. 日本セテシツケス协会学术论文志, 1998; 106: 1040)
[90] Mitomo M, Kim Y W, Hirotsuru H. J Mater Res, 1996; 11: 1601
[91] Wang C M, Mitomo M, Emoto H. J Mater Res, 1997; 12: 3266
[92] Nagano T, Honda S, Wakai F, Mitomo M. In: Kaibyshev R, Musin F, Lesuer D R, eds., Superplasticity and Superplastic Forming, TMS Annual Meeting, Warrendale, PA: TMS, 1998: 247
[93] Nagano T, Gu H, Kaneko K, Zhan G D, Mitomo M. J Am Ceram Soc, 2001; 84: 2045
[94] Nagano T, Gu H, Zhan G D, Mitomo M. J Mater Sci, 2002; 37: 4419
[95] Nagano T, Kaneko K, Zhan G D, Mitomo M. Mater Res Soc Symp Proc, 2000; 601: 133
[96] Nagano T, Kaneko K, Zhan G D, Mitomo M. J Am Ceram Soc, 2000; 83: 2497
[97] Nagano T, Kaneko K, Zhan G D, Mitomo M, Kim Y W. J Eur Ceram Soc, 2002; 22: 263
[98] Shinoda Y, Nagano T, Gu H, Wakai F. J Am Ceram Soc, 1999; 82: 2916
[99] Gu H, Shinoda Y, Wakai F. J Am Ceram Soc, 1999; 82: 469
[100] Song Y Q, Lian S J, Zhang Z J. Chin J Mech Eng, 1989; 25(3): 38
(宋玉泉, 连书君, 张振军. 机械工程学报, 1989; 25(3): 38)
[101] Song Y Q. J Jilin Univ Technol, 1985; (2): 1
(宋玉泉. 吉林工业大学学报, 1985; (2): 1)
[102] Song Y Q, Cheng Y C, Liu S M. Chin J Mech Eng, 2001; 37(3): 5
(宋玉泉, 程永春, 刘术梅. 机械工程学报, 2001; 37(3): 5)
[103] Song Y Q, Cheng Y C, Wang X W. Chin J Mech Eng, 2000; 36(8): 33
(宋玉泉, 程永春, 王习文. 机械工程学报, 2000; 36(8): 33)
[104] Song Y Q, Wang X W, Liu Y. Prog Nat Sci, 2002; 12: 176
(宋玉泉, 王习文, 刘颖. 自然科学进展, 2002; 12: 176 )
[105] Song Y Q, Cheng Y C, Liu S M. Chin J Mech Eng, 2001; 37(4): 1
(宋玉泉, 程永春, 刘术梅. 机械工程学报, 2001; 37(4): 1)
[106] Song Y Q, Hai J T, Guan Z P. Sci China, 2001; 31E: 103
(宋玉泉, 海锦涛, 管志平. 中国科学, 2001; 31E: 103)
[107] Song Y Q, Cheng Y C, Liu Y. Sci China, 2000; 30E: 200
(宋玉泉, 程永春, 刘 颖. 中国科学, 2000; 30E: 200)
[108] Song Y Q, Cheng Y C, Wang X W. Sci China, 2001; 31E: 193
(宋玉泉, 程永春, 王习文. 中国科学, 2001; 31E: 193)
[109] Song Y Q, Guan Z P, Ma P K, Song J W. Acta Metall Sin, 2006; 42: 673
(宋玉泉, 管志平, 马品奎, 宋家旺. 金属学报, 2006; 42: 673)
[110] Song Y Q, Suo Z L, Guan Z P, Liu Y. Acta Metall Sin, 2006; 42: 337
(宋玉泉, 索忠林, 管志平, 刘 \ \ 颖. 金属学报, 2006; 42: 337)
[111] Song Y Q, Guan Z P, Wang M H. Song J W. Sci China (Engl), 2006; 49E: 641
[112] Song Y Q, Cheng Y C, Hou L. China Mech Eng, 1999; 10: 782
(宋玉泉, 程永春, 侯磊. 中国机械工程, 1999; 10: 782)
[113] Song Y Q, Guan Z P,Wang M H, Liu Y. Mater Sci Forum, 2007; 551–552: 173
[114] Song Y Q, Song J W, Xiong W. Acta Metall Sin, 2008; 44: 69
(宋玉泉, 宋家旺, 熊伟. 金属学报, 2008; 44: 69)
[115] Backofen W A, Turner I R, Avery D H. ASM Trans Q, 1964; 57: 980
[116] Hollomon J H. Trans ASM, 1944; 32: 123
[117] Lu X C, Xu T X. Bull Chin Ceram Soc, 1997; 16(3): 50
(卢旭晨, 徐廷献. 硅酸盐通报, 1997; 16(3): 50)
[118] Wu X, Chen I W. J Am Ceram Soc, 1990; 73: 746
[119] Winnubst A J A, Boutz M M R. J Eur Ceram Soc, 1998; 18: 2101
[120] Hayashi S, Watanabe K, Imuta M, Goto J. Key Eng Mater, 1999; 159: 181
[121] Zhang Q, An X Y, Zhang C X, Luo J T. J Plast Eng, 2007; 14(1): 24
(张庆, 安小燕, 张春祥, 骆俊廷. 塑性工程学报, 2007; 14(1): 24)
[122] Wen J B, Yang Y L, Yang Y S, Chen F X, Zhang K K, Zhang Y Z. Superplastic Applied Technology. Beijing: China Machine Press, 2005: 217
(文九巴, 杨蕴林, 杨永顺, 陈拂晓, 张柯柯, 张耀宗. 超塑性应用技术. 北京: 机械工业出版社, 2005: 217 )
[123] Nagano T, Wakai F. J Ceram Soc Jpn, 1992; 100: 1279
(永野孝幸, 若井史博. 日本セテシツケス协会学术论文志, 1992; 100: 1279)
[124] Jimenez–Pique E, Dominguez–Rodriguez A, Martinez– Fernandez J, Lara–Curzio E, Singh M. J Eur Ceram Soc, 2000; 20: 147
[125] Nagano T, Wakai F. J Mater Sci, 1993; 28: 5793 [126] Dominguez–Rodriguez A, Fernando G, Jimenez–Melendo M. J Mater Sci, 1998; 13: 1631

[1] 熊天英, 王吉强. 中国科学院金属研究所冷喷涂技术研究进展[J]. 金属学报, 2023, 59(4): 537-546.
[2] 王慧远, 夏楠, 布如宇, 王珵, 查敏, 杨治政. 低合金化高性能变形镁合金研究现状及展望[J]. 金属学报, 2021, 57(11): 1429-1437.
[3] 魏世忠, 徐流杰. 钢铁耐磨材料研究进展[J]. 金属学报, 2020, 56(4): 523-538.
[4] 王锦程, 郭春文, 李俊杰, 王志军. 定向凝固晶粒竞争生长的研究进展[J]. 金属学报, 2018, 54(5): 657-668.
[5] 王锦程, 郭灿, 张琪, 唐赛, 李俊杰, 王志军. 原子尺度下凝固形核计算模拟研究的进展[J]. 金属学报, 2018, 54(2): 204-216.
[6] 谢广明, 马宗义, 薛鹏, 骆宗安, 王国栋. 工具转速对搅拌摩擦加工Mg-Zn-Y-Zr耐热镁合金超塑性行为的影响[J]. 金属学报, 2018, 54(12): 1745-1755.
[7] 王慧远, 张行, 徐新宇, 查敏, 王珵, 马品奎, 管志平. 超塑性轻合金组织稳定性的研究进展及展望[J]. 金属学报, 2018, 54(11): 1618-1624.
[8] 杨超,王继杰,马宗义,倪丁瑞,付明杰,李晓华,曾元松. 7B04铝合金薄板的搅拌摩擦焊接及接头低温超塑性研究*[J]. 金属学报, 2015, 51(12): 1449-1456.
[9] 付明杰, 韩秀全, 吴为, 张建伟. Ti-23Al-17Nb合金板材超塑性研究*[J]. 金属学报, 2014, 50(8): 955-961.
[10] 马品奎, 宋玉泉. 超塑性自由胀形的双目立体视觉测量研究*[J]. 金属学报, 2014, 50(4): 471-478.
[11] 管志平,马品奎,宋玉泉. 超塑性拉伸断裂分析[J]. 金属学报, 2013, 49(8): 1003-1011.
[12] 沈军,冯艾寒. Ti2AlNb基合金微观组织调制及热成形研究进展[J]. 金属学报, 2013, 49(11): 1286-1294.
[13] 侯介山,周兰章,郭建亭,袁超. NiAl合金超塑性的人工神经网络预测[J]. 金属学报, 2013, 49(11): 1333-1338.
[14] 曹富荣 丁桦 王昭东 李英龙 管仁国 崔建忠. 超轻β固溶体Mg-11Li-3Zn合金的准超塑性与变形机理[J]. 金属学报, 2012, 48(2): 250-256.
[15] 王刚 徐磊 王永 郑卓 崔玉友 杨锐. 高Nb-TiAl合金高温塑性变形行为及微观组织演化[J]. 金属学报, 2011, 47(5): 587-593.